Krążki międzykręgowe, potocznie nazywane dyskami, to elastyczne „poduszki” między trzonami kręgów. Ich zadaniem jest amortyzowanie wstrząsów i przenoszenie obciążeń. Z perspektywy biomechaniki zachowują się jak inteligentne przeguby – rozpraszają i ukierunkowują siły działające na kręgosłup, chroniąc go przed przeciążeniem.
Zobacz też: Krążek międzykręgowy – budowa, funkcje i uszkodzenia
Jak działa krążek międzykręgowy?
- Nie jest klasycznym stawem, bo nie ma szpary stawowej ani błony maziowej.
- Mimo to umożliwia ruch i pełni rolę połączenia chrzęstnego (symphysis).
- Podczas nacisku krążek zamienia siłę pionową na liczne siły rozciągające, działające na pierścień włóknisty.
Dzięki temu nie tylko amortyzuje, ale też chroni kręgosłup – zachowując ruchomość i stabilność całej osi ciała.
Ciśnienie w krążku – badania Nachemsona
Jedne z najważniejszych badań nad biomechaniką dysku przeprowadził Alf Nachemson w latach 60. (PubMed).
- Najwyższe ciśnienie wewnątrzdyskowe występuje w pozycji siedzącej ze skłonem do przodu (czyli typowej pozycji przy komputerze).
- Jest ono większe niż podczas pochylania się w pozycji stojącej z ciężarem.
- Nawet zwykłe siedzenie długotrwałe obciąża krążki bardziej niż stanie.
👉 To tłumaczy, dlaczego praca biurowa często prowadzi do bólu pleców i rwy kulszowej.
Jak krążek reaguje na obciążenia?
- Przy pionowym nacisku 50 kg pierścień włóknisty rozszerza się o ok. 0,5 mm.
- Przy 100 kg – o 0,75 mm.
- Podczas ruchu zgięcia ciśnienie rośnie nawet o 70% w dyskach sąsiadujących z usztywnionym operacyjnie odcinkiem kręgosłupa (NCBI – Intervertebral Disc Biology).
Krążki nie są więc strukturami statycznymi – dynamicznie reagują na każdą zmianę pozycji ciała.
Woda i regeneracja krążka
Krążki działają jak gąbki:
- Pod obciążeniem tracą wodę.
- W czasie odpoczynku (np. podczas snu) chłoną ją z powrotem.
To możliwe dzięki obecności proteoglikanów i glikozaminoglikanów.
Efekt: rano jesteśmy wyżsi nawet o 1–2 cm niż wieczorem. Łączna wysokość krążków stanowi ok. 25% wzrostu człowieka.
Krążek jako część systemu tensegrity
Krążek współpracuje z:
- więzadłami podłużnymi,
- mięśniami głębokimi przykręgosłupowymi,
- całym układem stabilizującym.
Dzięki temu radzi sobie zarówno z uciskiem (kompresją), jak i z odciążeniem (trakcją). To właśnie równowaga napięć (tzw. tensegrity) sprawia, że kręgosłup jest jednocześnie stabilny i elastyczny.
Co to oznacza dla pacjenta?
- Siedzenie bez przerw to jedna z najgorszych pozycji dla dysków.
- Ruch i zmiana pozycji działają jak pompa odżywiająca krążki.
- Sen i regeneracja pozwalają im odzyskać wodę i sprężystość.
- Dobra ergonomia pracy (krzesło, monitor, biurko) zmniejsza ryzyko bólu pleców.
👉 Praktyczne wskazówki znajdziesz w artykule: Ćwiczenia w bólu kręgosłupa na co dzień
Chiropraktyka i biomechanika krążka
Terapie manualne – np. metoda dr Coxa (zgięciowo–dystrakcyjna) – bazują na wiedzy o biomechanice.
- Trakcja i zgięcie zmniejszają ciśnienie w dysku.
- Umożliwiają „odciążenie” jądra miażdżystego i redukcję ucisku na nerwy.
Badania pokazują, że terapia manualna może wspierać zmniejszenie bólu krzyża (Cochrane – Spinal manipulation for low back pain).
Sprawdź: Terapia manualna kręgosłupa i stawów
Podsumowanie
Krążki międzykręgowe to nie bierne „poduszki”, ale aktywnie działające przeguby, które reagują na każdą zmianę pozycji ciała.
- Długie siedzenie = wysokie ciśnienie i przeciążenia.
- Ruch i odpoczynek = regeneracja i odżywienie.
- Ergonomia i terapia manualna = realne wsparcie w utrzymaniu zdrowia kręgosłupa.
O autorze
mgr Przemysław Rybczyński – chiropraktyk z 19-letnim doświadczeniem, certyfikowany terapeuta manualny.
Gabinet: Centrum Trzy Diamenty, Poznań – Certyfikaty | Opinie pacjentów