Czy wypuklina krążka międzykręgowego może się cofnąć? To pytanie pacjenci zadają bardzo często – szczególnie ci cierpiący na rwę kulszową, bóle krzyża czy drętwienia nóg. Współczesna medycyna wie, że w wielu przypadkach dochodzi do naturalnej resorpcji przepuklin, ale w historii terapii manualnej powstało kilka różnych teorii wyjaśniających ten proces.
Trzej specjaliści – Robert McKenzie, James Cyriax i Dos Winkel – wnieśli znaczący wkład w rozwój podejścia do terapii manualnej i rehabilitacji. Choć różnili się w szczegółach, łączyło ich jedno: przekonanie, że skuteczna pomoc pacjentowi nie polega na mechanicznym „wciśnięciu dysku na miejsce”, ale na procesach biologicznych, neurofizjologicznych i rzetelnej diagnostyce.
McKenzie – centralizacja bólu i autoterapia
Robert McKenzie, nowozelandzki fizjoterapeuta, opracował metodę MDT – Mechanical Diagnosis and Therapy, znaną jako Metoda McKenziego.
- Opiera się ona na zjawisku centralizacji bólu – czyli cofania się bólu z kończyn do kręgosłupa podczas wykonywania powtarzalnych przeprostów.
- Pacjenci uczą się autoterapii – zestawu ćwiczeń, które mogą wykonywać samodzielnie, by zmniejszać dolegliwości i odzyskiwać sprawność.
- McKenzie zakładał, że w fazie wypukliny (przy zachowanej ciągłości pierścienia włóknistego) możliwe jest częściowe cofnięcie się materiału jądra.
Badania naukowe potwierdzają skuteczność tej metody:
- Terapia McKenziego poprawia funkcję kręgosłupa i zmniejsza ból, w niektórych przypadkach skuteczniej niż klasyczna terapia manualna (PMC – 2015).
- W innym badaniu (2019) potwierdzono jej efektywność w leczeniu pacjentów z przewlekłym bólem krzyża (PMC – 2019).
👉 Więcej o aktywnym podejściu znajdziesz tutaj: Ćwiczenia na dyskopatię lędźwiową.
Cyriax – konsystencja wypukliny i rola trakcj
James Cyriax, brytyjski ortopeda, wprowadził do medycyny manualnej rozróżnienie pomiędzy rodzajami wypuklin i dopasowanie technik do ich charakteru.
- Wypuklina twarda (chrząstkopodobna) – lepiej reaguje na manipulacje.
- Wypuklina miękka (miazgowata) – korzystniejsze są powolne trakcje, które zmniejszają ciśnienie wewnątrz krążka.
- Pełna przepuklina (sekwestr) – nie cofa się mechanicznie; może ulec naturalnemu obkurczeniu (shrinkage) w czasie 8–12 miesięcy albo wymagać operacji.
Cyriax podkreślał, że terapia musi zależeć od konsystencji i położenia wypukliny. Już w latach 60. korzystał z mielografii, aby obserwować zmiany w kształcie krążka. Współczesne badania MRI i CT pokazują, że poprawa objawów może następować nawet wtedy, gdy w obrazie radiologicznym nie widać znaczących zmian (PMC – Orthopaedic medicine Cyriax).
Dos Winkel – znaczenie diagnostyki klinicznej
Dos Winkel to fizjoterapeuta i autor licznych publikacji z zakresu terapii manualnej, znany z tego, że szczególną wagę przywiązywał do rzetelnej diagnostyki klinicznej.
- Winkel krytykował stosowanie technik manualnych bez dokładnej diagnozy i podkreślał, że skuteczna terapia wymaga pełnej anamnezy (wywiadu) i badania klinicznego pacjenta.
- W jego opinii leczenie nie powinno polegać na mechanicznym „nastawianiu” kręgosłupa, ale na indywidualnym podejściu i ocenie stanu pacjenta.
- Był autorem i współautorem podręczników, m.in. „Manuelle Therapie der peripheren Gelenke” (2003, 2006), które są używane w edukacji terapeutów w krajach niemieckojęzycznych (BSL – De anamnese, daar draait het om, Naturmed – publikacje Dos Winkel).
- Jego podejście miało ogromny wpływ na rozwój terapii manualnej w Holandii, Belgii, Niemczech i USA.
👉 W kontekście dyskopatii wkład Winkla nie polegał na stworzeniu własnej teorii cofania się wypukliny, ale na przypomnieniu, że bez dobrej diagnostyki żadna metoda – ani McKenzie, ani Cyriax – nie będzie skuteczna.
Co mówią współczesne badania?
Współczesne metaanalizy pokazują, że cofanie się wypukliny to proces biologiczny:
- W metaanalizie Zhong i wsp. (2017) spontaniczna regresja przepukliny wystąpiła w 66,6% przypadków, a w przypadku sekwestrów nawet w 93% (PubMed – Zhong et al. 2017).
- Najrzadziej cofają się protruzje – ok. 13%.
To dowodzi, że poprawa u pacjentów wynika nie tyle z mechanicznego „przestawienia dysku”, ile z procesów biologicznych (resorpcja, obkurczanie) i wpływu technik manualnych na układ nerwowy i mięśniowy.
Podsumowanie
McKenzie, Cyriax i Dos Winkel to trzy różne perspektywy:
- McKenzie – autoterapia i centralizacja bólu,
- Cyriax – dobór techniki zależny od konsystencji wypukliny,
- Winkel – nacisk na diagnostykę kliniczną i indywidualizację leczenia.
Ich prace pokazują, że terapia manualna to nie „magiczne nastawianie dysku”, ale złożony proces, w którym liczą się mechanizmy biologiczne, neurologiczne i odpowiednie dobranie metody do pacjenta.
👉 Sprawdź także: Czy wypuklina krążka może się cofnąć? Fakty i mity
👉 Zobacz naszą ofertę: Terapia manualna kręgosłupa i stawów
