Zwyrodnienie kręgosłupa – co to za problem i kiedy trzeba działać?
Zwyrodnienie kręgosłupa (spondyloza) to jedno z najczęstszych schorzeń układu ruchu. Dotyczy nie tylko osób starszych – pierwsze zmiany zwyrodnieniowe mogą pojawiać się już po 30. roku życia, szczególnie u osób prowadzących siedzący tryb pracy, przeciążających kręgosłup lub żyjących w przewlekłym stresie.
Szacuje się, że ponad 70% dorosłych doświadcza okresowych lub przewlekłych bólów kręgosłupa. W wielu przypadkach przyczyną są właśnie zmiany zwyrodnieniowe, które przez lata rozwijają się bezobjawowo, by w pewnym momencie dać o sobie znać silnym bólem, ograniczeniem ruchomości czy drętwieniem kończyn [1][2].
Co to jest spondyloza?
Spondyloza to proces zwyrodnieniowy obejmujący segmenty ruchowe kręgosłupa, czyli tzw. jednostki ruchowe. W ich skład wchodzą:
- krążki międzykręgowe,
- trzony kręgowe,
- stawy międzykręgowe,
- więzadła (żółte, podłużne itd.).
Zmiany zwyrodnieniowe najczęściej rozpoczynają się od krążka międzykręgowego – dochodzi do jego odwodnienia, utraty elastyczności i mikrourazów [3][4]. Następnie zajmują kolejne struktury, prowadząc do przeciążeń, zniekształceń i możliwego ucisku na korzenie nerwowe.
Czynniki sprzyjające rozwojowi spondylozy to:
- długotrwały stres i napięcie mięśniowe,
- praca siedząca,
- brak aktywności fizycznej lub nadmiar obciążeń osiowych,
- nieprawidłowa postawa ciała,
- uwarunkowania genetyczne i wiek [1][7].
Objawy zwyrodnienia kręgosłupa
- ból pleców (szyja, odcinek piersiowy lub lędźwiowy),
- sztywność i ograniczenie ruchomości,
- napięcie mięśni przykręgosłupowych,
- promieniowanie bólu do kończyn (rwa kulszowa, rwa barkowa),
- drętwienie, mrowienie, osłabienie czucia,
- zaburzenia chodu, trudności w mikcji (w zaawansowanych przypadkach).
Ważne: zmiany zwyrodnieniowe w obrazowaniu (RTG, MRI) nie zawsze korelują z objawami klinicznymi – wiele osób z poważnymi zmianami nie odczuwa bólu, i odwrotnie [2][6].
Co dzieje się w kręgosłupie?
1. Dehydratacja jądra miażdżystego
Krążek traci wodę, staje się spłaszczony, traci właściwości amortyzacyjne.
2. Mikrourazy i pęknięcia pierścienia włóknistego
To pierwsze stadium strukturalnych zmian. Z czasem mogą prowadzić do przepukliny.
3. Przepuklina krążka
Fragmenty jądra przemieszczają się przez osłabiony pierścień, uciskając nerwy:
- bulging (łagodne uwypuklenie),
- protruzja (bez przerwania pierścienia),
- ekstruzja (przerwanie pierścienia),
- sekwestracja (oderwanie fragmentu).
4. Osteofity i zwyrodnienia stawowe
Tworzenie wyrośli kostnych, zwężenie przestrzeni międzykręgowych i kanału kręgowego [5][10].
Jak rozpoznać zwyrodnienie?
- RTG kręgosłupa – pokazuje zmiany kostne i zwężenia,
- MRI – ocena krążków, przepuklin i ucisku na nerwy,
- TK – dokładna analiza zmian kostnych,
- EMG – w przypadku objawów neurologicznych.
Czy spondyloza zawsze boli?
Nie. Zmiany zwyrodnieniowe są powszechne – u osób 30–40-letnich występują nawet u 30–50% populacji [2]. Dolegliwości bólowe pojawiają się zazwyczaj wtedy, gdy dochodzi do ucisku na nerwy lub towarzyszy im stan zapalny.
Rola terapii manualnej i chiropraktyki
Badania wskazują, że u wielu pacjentów z bólami pleców spowodowanymi zmianami zwyrodnieniowymi, skuteczne mogą być metody zachowawcze – w tym terapia manualna i chiropraktyczna [11][12].
W Centrum Trzy Diamenty stosujemy m.in.:
- metodę Cox (dekompresja osiowa),
- dostosowania strukturalne (McTimoney, Pierce),
- pracę z napięciem mięśniowym i stabilizacją centralną.
Terapia manualna:
- zmniejsza napięcie mięśni,
- poprawia ruchomość segmentów,
- może odbarczyć struktury nerwowe,
- poprawia jakość życia bez konieczności leków czy operacji.
Co jeszcze możesz zrobić?
- Regularnie się ruszaj – spacery, basen, joga kręgosłupa,
- Wzmacniaj mięśnie głębokie (core),
- Dbaj o ergonomię pracy (fotel, biurko, ekran na wysokości wzroku),
- Unikaj długiego siedzenia i dźwigania w skręcie,
- Śpij na twardym materacu i dobrej poduszce,
- Ogranicz stres – napięcia emocjonalne odbijają się na postawie.
Podsumowanie
Zwyrodnienie kręgosłupa to naturalny, ale możliwy do spowolnienia proces. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie i działanie zachowawcze – zanim pojawią się trwałe uszkodzenia. W Centrum Trzy Diamenty stawiamy na precyzyjną diagnostykę i indywidualną terapię manualną, opartą na aktualnej wiedzy naukowej i potrzebach pacjenta [1][3][7][9].
Polecane źródła:
[1] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7007629/ – Przegląd patofizjologii zwyrodnień krążka międzykręgowego.
[2] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4464797/ – Związek między zmianami w rezonansie a objawami bólu pleców.
[3] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9223374/ – Artykuł przeglądowy nt. leczenia zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.
[4] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7084053/ – Znaczenie mikrouszkodzeń krążków w rozwoju zwyrodnień.
[5] https://medicalsciencepulse.com/article/01.3001.0054.3352/en – Charakterystyka zmian zwyrodnieniowych i obrazowania RTG.
[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK551557/ – Kliniczny przegląd diagnostyki i terapii spondylozy.
[7] https://www.revistamedical.com/index.php/whj/article/view/52 – Wpływ czynników stylu życia na tempo zmian zwyrodnieniowych.
[8] https://www.yalemedicine.org/conditions/spondylosis – Praktyczny opis spondylozy z punktu widzenia klinicznego.
[9] https://www.frontiersin.org/journals/public-health/articles/10.3389/fpubh.2023.1156749/full – Analiza częstości występowania zmian zwyrodnieniowych w populacji.
[10] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0011502911002513 – Patofizjologia formowania się osteofitów.
[11] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2780929/ – Skuteczność terapii chiropraktycznej w leczeniu bólu dolnego odcinka kręgosłupa.
[12] https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3342827/ – Terapia manualna i manipulacyjna w przypadku bólu krzyża.